Τελευταία για το Σεμινάριο επιλέξαμε μια σπηλιά συνολικού βάθους περίπου 100 μέτρων, περιλαμβανομένης μιας μονοκόμματης κατάβασης 50 μέτρων. Ότι πρέπει για να παλέψει κάποιος τους φόβους του και να βγει στο κενό, στην τεράστια καμπάνα του δεύτερου τμήματος αυτού του σπηλαίου.
Με κοντινή παρακολούθηση ιδίως στη μεγάλη κατάβαση, διαπιστώσαμε ότι μάλλον έχει γίνει καλή δουλειά στην εκπαίδευση, αφού λάθος δεν έγινε από κανένα. Άλλωστε η αδρεναλίνη φέρνει μια εγρήγορση που σε συνδυασμό με το ένστικτο της επιβίωσης, φέρνει έντονες τις αναμνήσεις με τη σωστή σειρά στις κινήσεις.
Φτάσαμε στη καταστόλιστη λιμνούλα στα -80 και αφού φωτογραφήσαμε αρκετά, κατεβήκαμε στο κατώτατο τμήμα, αυτό που περιλαμβάνει μια αιθουσούλα με ένα μικρό καταρρακτάκι, ίσως το πιό χαριτωμένο κομμάτι αυτού του βαράθρου. Συνήθως μας υποδέχεται με ένα πολύ έντονο ήχο, σαν να τρέχει ολόκληρο ποτάμι, ενώ η ροή του ποτέ δεν θα περιγραφόταν ως μεγάλη, αυτή τη φορά όμως, επικρατούσε ησυχία και μόνο λίγη σταγονοροή αυλάκωνε τη λεία επιφάνεια της μικρής λιμνούλας του.
Το απολαύσαμε κι αυτό και επιστρέψαμε για την ανάβαση, έχοντας ευτυχώς διπλά σχοινιά παντού.
Δύο-δύο και χωρίς βιασύνες πέρασαν όλοι κι αυτή τη δοκιμασία, υπερνικώντας κι αυτό το εμπόδιο και είχε σκοτεινιάσει πια, κατά τις 19:00′, όταν ανεβήκαμε όλοι στην επιφάνεια.
Με τους φακούς, θυμίζοντας λίγο από κρυφό σχολειό, επιδοθήκαμε στις εξετάσεις της ύλης του Σεμιναρίου και συνεχίσαμε τρώγοντας με όρεξη το βραδινό μας.
Το βράδυ πρέπει να πλησιάσαμε τους 0°, γιατί το πρωί κατά τις 10:00′ είχε 5° Κελσίου!
Την επομένη ασχοληθήκαμε λίγο με την εξερεύνηση της περιοχής, με την ταξινόμηση των υλικών και το μάζεμα των σχοινιών, πήγαμε και στην έξοδο της καταβόθρας των Μανικίων, εκεί που ξεκινάει ο Μανικιώτης ποταμός και για ένα καλό τελείωμα, καθίσαμε σε ένα πολύ καλό ταβερνάκι της περιοχής.
Με το τελείωμα του σχολείου αυτού, ήδη κανονίσαμε την επόμενη εξερεύνηση που με χαρά είδα ότι θα συμμετέχουν κάποιοι από τους νέους μας συναδέλφους.
Καλή αρχή στα παιδιά! Τώρα αρχίζουν τα ωραία!

Το Σάββατο 18/11 συνεχίσαμε την εκαίδευση των νέων μελών, στο Σπηλαιοβάραθρο Πρ.Ηλία στον Υμηττό, βάθους λίγο περισσότερο από 30 μέτρα, μπαίνοντας σιγά-σιγά σε λίγο μεγαλύτερες κατακόρυφες καταβάσεις, μιας και η εμπειρία της επιμήκυνσης του σχοινιού είναι κι αυτή σημαντική, πρίν μπούμε σε 50 μέτρων κατάβαση για το τέλος του σεμιναρίου.
Οι κρεμαστές αλλαγές, σε άβολο σημείο με χαμηλή οροφή, ήταν μια καλή προπόνηση για το σώμα και τη σκέψη.

Η Κυριακή 19/11 αφιερώθηκε ολοκληρωτικά στη Χαρτογράφηση, την οποία φέτος ανέλαβε ο Γιώργος Σωτηριάδης του ΠΡΩΤΕΑ, που τον ευχαριστούμε πολύ για το χρόνο και την ενέργεια που μας αφιέρωσε. Έτσι επιλέξαμε ένα σπήλαιο που να μην χρειάζεται σχοινιά.
Χωρίστηκαν τα παιδιά σε δύο ομάδες και εξασκήθηκαν εναλλάξ στα αναλογικά και στα ψηφιακά μέσα καταγραφής των στοιχείων της χαρτογράφησης και μένει να γίνει η αποτύπωση στο επόμενο και τελευταίο θεωρητικό μάθημα.
Με χαρά παρατήρησα την όρεξη, τη συγκέντρωση, και το ενδιαφέρον που έδειξαν τα παιδιά, για αυτή την πολιτιστική προσέγγιση του αντικειμένου του Σεμιναρίου.
Και συνεχίζουμε για λίγο μεγαλύτερες καταβάσεις και πολύ στολισμένες αίθουσες.

Το Σάββατο αρματώσαμε το Βάραθρο Συκιά και μέχρι αργά το μεσημέρι στρωθήκαμε στην προπόνηση.
Την Κυριακή, με τη συνοδεία της Εισηγήτριας του μαθήματος Αρχαιολογίας, Αλεξάνδρας Μαρή, οι εκπαιδευόμενοι επισκέφθηκαν το Σπήλαιο Αρχεδήμου ή Νυμφολήπτου στη Βάρη, όπου ξεναγήθηκαν από την Αρχαιολόγο μας και επιστρέφοντας, ήρθαν στη Συκιά που είχαμε προσθέσει διαδρομές, για περισσότερη εμπειρία στις τεχνικές μονού σχοινιού.
Όσο πάμε και καλύτερα από όλες τις πλευρές, αλλά στις τεχνικές ακόμα καλύτερα!
Τελειώσαμε το μάθημα με λίγους κόμπους ακόμη, για να τελειώσουμε την ενότητα και συνεχίζουμε!

Μετά τα πρώτα μαθήματα σε ανοιχτό πεδίο, μπήκαμε σε πραγματικά σπήλαια εκπαίδευσης με πολύ καλά αποτελέσματα και εμπλουτίζοντας τις τεχνικές, στηριζόμενοι στις προηγούμενες γνώσεις, προχωρήσαμε με το πέρασμα τραβέρσας, την κατευθυνόμενη κατάβαση και ανάβαση χωρίς σχοινί κατεύθυνσης και η αλλαγή κατεύθυνσης που είχαμε ήδη μάθει, μας φάνηκε παιχνιδάκι.
Πάρα πολύ καλές οι επιδόσεις των μαθητών και αρκετός ενθουσιασμός, όπως και στο στένωμα στο Αστερίου, που αποτελεί δοκιμασία δύσκολου περάσματος περιορισμένου χώρου.
Βάραθρο Αστερίου

Βάραθρο Κορυφογραμμής

Δυό ηλιόλουστες μέρες, τις περάσαμε στο πεδίο που έχουμε φτιάξει εκεί. Όλοι οι εκπαιδευόμενοι, Μυήθηκαν στις τεχνικές της κάθετης σπηλαιολογίας, με πολύ καλές επιδόσεις. Έχουμε ακόμη τέσσερα Σαββατοκύριακα πρακτικών μαθημάτων, οπότε και αρκετά περισσότερα πράγματα να εξασκηθούμε.
Καλή συνέχεια στο Σεμινάριο!

Από το 2009 την είχαμε δεί αυτή τη σπηλιά, αλλά μόλις είχαμε βγεί από μια τεχνική κατάβαση στο φαράγγι του Μαυρομάτη, είχαμε βγάλει τα υλικά και τις στολές και περπατούσαμε με τα μαγιό στο μονοπάτι. Η είσοδος είναι ακριβώς δίπλα εκεί που περπατάς. Είχαμε μπεί λίγο τότε, αλλά γδερνόμασταν και δεν είχαμε και χρόνο, οπότε σταματήσαμε στα 10-12 μέτρα βλέποντας ότι συνεχίζει πρός τα μέσα, αλλά και πρός τα πάνω. Είχα μείνει με την εντύπωση ότι είναι έξοδος νερού που έρχεται από ψηλότερα και μου είχε μείνει κρυφός πόθος η εξερεύνησή του.
Το μονοπάτι το βρήκαμε εγκαταλειμμένο, γεμάτο βάτα και αγριοτριανταφυλλιές, δυστυχώς, και αναγκαστήκαμε να κατέβουμε μέσα στην κοίτη για να το εντοπίσουμε στο σημείο που ξεκινάει, μετά την τελευταία τεχνική κατάβαση. Το βρήκαμε, το πήραμε πρός τα πίσω, και φτάσαμε στο στόμιο που ψάχναμε.
Τελικά, αμέσως μετά από ένα στένωμα που έχει, συνεχίζει μέχρι τα 25-30μ συνολικά και σταματάει. Πρός τα πάνω σχηματίζονται δύο σωλήνες περίπου 6 μ. Αλλά στενευουν και σταματάνε κι αυτοί.
Κρίμα! Αλλά μιά ακόμη εκκρεμότητα, έκλεισε.

Κατεβαίνοντας πρός Αθήνα, κατευθυνθήκαμε πρός την Οίτη, για να δούμε σε τί κατάσταση είναι το σπήλαιο στο Αγ.Πνεύμα. Εκεί, λίγους μήνες πρίν, βρήκαμε ένα από τα περάσματα, στα 50 μέτρα , φραγμένο από τα φερτά. Λόγω όμως της μεγάλης νεροποντής στην περιοχή που έκανε τις μεγάλες καταστροφές στη Θεσσαλία, είχαμε ελπίδες ότι μπορεί να είχε ξεβουλώσει.
Ευτυχώς δεν είχαν κατεβάσει ακόμη τις αγελάδες από τα ψηλά οροπέδια ακόμη, κι έτσι είχαν συντηρήσει το δρόμο, που ήταν μια χαρά!
Ετοιμαστήκαμε και πλησιάζοντας την είσοδο είδαμε μία μπαζοσακούλα από τις αχρησιμοποίητες, να είναι μαγκωμένη σε ένα κλαρί απ’ έξω. Εκτός από αυτό το δείγμα, ήταν φανερό ότι υπήρξε έντονη ροή προ τα έξω. Καλό σημάδι.
Μπήκαμε και με μεγάλη χαρά περάσαμε σχετικά εύκολα το πέρασμα σχήματος Ζ, που πριν ήταν βουλωμένο, βρήκαμε σε πολύ καλή κατάσταση τα έργα που έχουμε κάνει από την άλλη μεριά, περάσαμε κι άλλα στενώματα σχετικά εύκολα, φτάνοντας σε μια μεγάλη κατηφοριά που ανεβαίνει από την άλλη μεριά, σχηματίζοντας ένα σιφώνι μήκους 8-10 μέτρων. Εκεί σκάψαμε για καμιά ώρα και τελικά περάσαμε σε μια αίθουσα που καταλήγει κι αυτή σε σιφώνι 4-5 μέτρα, πολύ βουλωμένο όμως.
Εκεί σταματήσαμε, υπολογίζοντας ότι χρειάζονται 2-3 ώρες σκάψιμο. Ήμασταν στα 200μ περίπου. Εκεί είχαμε φτάσει και την πρώτη φορά που μπήκαμε, το 2010. Μιά χαρά ήταν για τις συνθήκες. Αν μαζέψουμε μιά καλή ομάδα, πιστεύω ότι θα πάμε αρκετά μέσα, σχετικά σύντομα.
Παρέα με τον Ανδρέα Παναγόπουλο από ΣΠΕΛΕΟ.

Σε ανταπόκριση του καλέσματος του Γιώργου Σωτηριάδη (Σύλλ.Πρωτέας), περάσαμε ένα Σαββατοκύριακο αφιερωμένο στο αρμάτωμα και την χαρτογράφηση του βαθύτερου σπηλαίου του Υμηττού, το Πύργου Μεγάλο Βάραθρο.
Το Σάββατο χωριστήκαμε σε δύο ομάδες των τριών ατόμων και βάλαμε τα σχοινιά και στις δύο οδεύσεις που έχει το Σπήλαιο, από τα 70 μέτρα και κάτω. Ο Γιώργος με 2 μέλη της ΕΣΕ αρμάτωσε το νέο σκέλος κι εγώ με 2 μέλη από ΣΠΕΛΕΟ, το άλλο, που είχα κάπου 10 χρόνια να το επισκεφθώ.
Έκανε τη χαρτογράφηση του νέου σκέλους που ο Σύλλογός μας έχει εξερευνήσει από το 2016 και ξαναβρεθήκαμε όλοι μαζί στα 70 μέτρα, στο μεγάλο πατάρι που έχει εκεί, και ανεβήκαμε στην επιφάνεια.
Την Κυριακή μπήκαμε πάλι με τον Γιώργο, οι δυό μας αυτή τη φορά, ώστε να κάνει τη χαρτογράφηση της παλιάς όδευσης και με την ευκαιρία, βγάλαμε και τα αρματώματα από κει. Ανεβαίνοντας, πήρε και τις μετρήσεις από το μεγάλο πατάρι μέχρι την επιφάνεια και τώρα μένει να συμπληρωθούν κάποιες αίθουσες ακόμη, πλαγίως από την κάθετη όδευση.

Καιρό το σκεφτόμασταν να πάμε και να περάσουμε στα ενδότερα του σπηλαίου, ο καθένας με τα δικά του δεδομένα. Άλλοι ήρθαν για πρώτη φορά, είχαν ακουστά γι’ αυτό το υπόγειο ποτάμι, για το στολισμό του και τις δυσκολίες του κι άλλοι που είχαμε ξαναπάει για να δούμε λίγα περισσότερα από τις προηγούμενες φορές. Προσωπικά δεν είχα την ευκαιρία να περάσω στην περιοχή πάνω από ένα καταρράκτη, κάπου 800 μέτρα από την είσοδο, ύψους περίπου 15 μέτρων, που έχει σε μια μεγάλη αίθουσα και το είχα απωθημένο.
Για να φτάσει κανείς εκεί, περνάει από διαδρόμους με αντιστηρίξεις που θέλουν αρκετή προσοχή, μιάς και το νερό έχει σκάψει αρκετά χαμηλότερα μια στενή δυσπρόσιτη κοίτη. Σε κάποια στιγμή σταματάει η στοά σε μια λινούλα, αλλά υπάρχει πέρασμα αριστερά πάνω, μέσα από στενώματα και διανοίξεις μιας παλαιότερης εποχής, που καταλήγει σε μία μεγάλη αίθουσα, αυτή με τον καταρράκτη.
Συνεχίσαμε προς τα μέσα και πάνω, με σχοινιά από δω και πέρα, ανεβαίνοντας μικρά καταρρακτάκια, περνώντας από όμορφα σκαλισμένες γλυφές και διάκοσμο στην οροφή, μέχρι που σε κάποια στιγμή σταθήκαμε κάπου να συγκεντρωθούμε και αποφασίσαμε ότι είχαμε δει αρκετά, ξεκινώντας για πίσω.
Από τη σκέψη μου πέρασαν σχεδόν όλα τα υπόγεια ποτάμια που έχω επισκεφθεί, με τις ομοιότητες, τις διαφορετικότητες και τις μοναδικότητες του κάθε ενός, αναπολώντας εποχές και αποστολές. Μ’ αυτές τις σκέψεις και ένα αδιόρατο χαμογελάκι, κάποια στιγμή το απογευματάκι, είδα το φώς της μέρας και 20 μέτρα πριν βγούμε μας χτύπησε η ζέστη που με εντυπωσίασε πόσο μέσα είχε εισχωρήσει στη Σπηλιά.
Φτιάξαμε κάτι να φάμε κάτω από τα δέντρα, ακούγοντας το ποταμάκι να κελαρύζει λίγο πιο κει, αποφεύγοντας αυτοκίνητο, κίνηση και την καλοκαιρινή βαβούρα της πόλης.